لیکوال: محمد حلیم فدایي د پکتیا پخوانی والي
د توقعاتو مدیریت د هر ډول ستراتیژیکو جرګو او غونډو په بریالیتوب کې مهم رول لري. مناسب او معقول توقعات نه یوازې د ګډونوالو لپاره د هدفونو روښانتیا راولي، بلکې د بریالیتوب لپاره د یوې واقعي لارې جوړولو کې هم مرسته کوي. په دې برخه کې، د خیبر له جرګې څخه د خلکو توقعات باید په دقت او واقعیت باندې ولاړ وي، څو د جرګې موخې او هدفونه په سمه توګه په ګوته کړي.
خیبر جرګه چې د پښتنو د یووالي او د دوی د حقوقو د خوندیتوب لپاره جوړه شوې، په طبیعي ډول د خلکو بېلابېلې تمې راپارولې دي. ځینې افغانان له دې جرګې څخه د ډیورنډ د کرښې د ختمولو، ځینې د افغانستان سره د پښتونخوا د یوځای کېدو، او ځینې یې د یو مستقل پښتونستان هېواد د جوړولو تمه لري. دا ډول لوړ توقعات ممکن د جرګې له اصلي اوږدمهاله هدفونو څخه وي اما دا د جرګې لنډمهالې هدف نه دی او ممکنه نه ده چې په یوه غونډه کې حل شي.
له همدې کبله، د توقعاتو مدیریت اړین دی، څو هغه لنډمهالې او اوږدمهالې موخې چې د جرګې له لارې ترلاسه کېدی شي، په واضح ډول تعریف او روښانه شي. د خیبر جرګې لنډمهالې توقعات باید په داسې مسایلو متمرکز وي چې په اوسني شرایطو کې ترلاسه کېدونکي وي، لکه:
–د پښتنو ترمنځ اتحاد راوستل
-پښتنو ته د دوی اصلي دوښمن پېژندل
-د پښتنو پر وړاندې د ظلم او بېعدالتۍ ثبوتونه وړاندې کول
-د ورکو پښتنو او افغانانو قاتلین معلومول
-په پښتونخوا کې په خپلو منابعو باندې کنټرول ترلاسه کول
-د سیمهییزو او نړیوالو قدرتونو لهخوا د ډالري جګړې درول
-د پښتنو په منځ کې د سیاسي شعور بیدارول
-د ملتپالنې روحیه لا غښتلې کول
-د پښتنو حقوق ورکول
-پښتون ترهګر نه بلکې جرګه مار دی او عدم تشدد، خشونت، افراطیت د افغانانو د کلتور برخه نه ده.
-نړۍ ته د افغانانو اصلي مظلومیت او واقعي څېره ښودل
-افغانان په ملي فکري محور راټولول او واضح ملي روایت رامنځته کول
دا لنډمهالې موخې هغه واقعي او پراګماتیک هدفونه دي چې د خیبر جرګه یې په نږدې راتلونکي کې ترلاسه کولی شي او د پښتنو د وضعیت په ښه والي کې به عملي ګامونه پورته کړي.
بلخوا، اوږدمهالې موخې لکه د “لر او بر” یووالی یا د پښتونخوا او افغانستان ترمنځ سیاسي یوځای کېدل، ډېر ژور او ستراتیژیکي اهداف دي. د دې موخو لپاره اوږدمهاله پلانونه، د مختلفو مرحلو لارښود، او د سیمهییزو او نړیوالو قدرتونو د ملاتړ ترلاسه کولو لپاره هڅې اړینې دي. دا یو داسې ستراتیژیک هدف دی چې یوازې د یوې جرګې له لارې نه ترلاسه کېږي، بلکې د سیاسي، اقتصادي او ټولنیزو اړخونو په همغږۍ سره ترلاسه کېدلی شي.
په پایله کې، معقول او مناسب توقعات د خیبر جرګې د بریالیتوب لپاره اړین دي. د توقعاتو غیر واقعي او لوړ تعین د خلکو د ناهیلۍ او د جرګې د ناکامۍ لامل ګرځي. د همدې لپاره، مهمه ده چې د خیبر جرګې موخې په روښانه ډول تعریف شي او د لنډمهاله او اوږدمهاله هدفونو ترمنځ توپیر وشي، څو د پښتنو لپاره یو واقعي او عملي بدلون رامنځته شي.
ددې جرګې مهم هدف چې له جرګې دمخه یې ترلاسه کړی دی هغه دا چې ملي روایت یې د ټولنې منځ، کلي، منبر او حجرې ته انتقال کړ او د پنجاب په لاس جوړ شویو سیاستوالو او ملکانو له لاسه ووېستله او ملکیت یې د لر او بر ولسونو ته حواله کړ. بل داچې د پاکستان د فوځ اصلي څېره یې رسوا او تقدس یې د تل لپاره ختم کړ.
